ประวัติและตำนานของประเพณีไหว้พระจันทร์

วันไหว้พระจันทร์เกิดขึ้นเมื่อสมัยมองโกลเข้ามาปกครองแผ่นดินจีน และควบคุมประชากรชาวจีนอย่างใกล้ชิด ทำให้ชาวจีนไม่พอใจเป็นอย่างมาก จึงหาทางที่จะปฏิวัติชาวมองโกลเพื่อโค่นล้มอำนาจการปกครองทั้งหมดของชาวมองโกลในที่สุด จึงนำกระดาษเขียนข้อความสอดไส้ไว้ที่ขนม โดยส่งต่อให้ชาวบ้านทุกหลัง แล้วรวมตัวคนชาวจีนเพื่อลงมือสังหารทหารมองโกลที่มีอยู่ในแผ่นดินให้หมดไป และพร้อมกำหนดให้วันนั้นเป็นวันไหว้พระจันทร์ จึงเป็นที่มาของประเพณีสำคัญในทุกวันนี้

วันไหว้พระจันทร์ จึงถือเป็นประเพณีและความเชื่อของชาวจีนที่มีมาแต่ช้านาน เพื่อเป็นการรำลึกถึงการกอบกู้แผ่นดินจีนกลับมาได้สำเร็จ และเป็นการเฉลิมฉลองหลังจากเก็บเกี่ยวผลผลิตในกลางฤดูใบไม้ร่วง และตรงกับวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 8 ของปฏิทินจีน ซึ่งในปีนี้ตรงกับวันที่ 21 กันยายน 2564 และการไหว้พระจันทร์ได้มีการปรับเปลี่ยนตามกาลเวลามาเรื่อยๆ จากอดีตที่มีการไหว้บูชาพระจันทร์ จนมาถึงปัจจุบันได้เปลี่ยนเป็นการชื่นชมในความงดงามของพระจันทร์ที่เต็มดวงที่สุดแทนค่ะ และผู้คนชาวจีนยังให้พระจันทร์เป็นสัญลักษณ์ของความสวยงามอีกด้วย 

ในสมัยก่อน ขนมไหว้พระจันทร์จะมีรูปร่างลักษณะหน้าตาเป็นทรงกลมๆ ที่ทำมาจากแป้ง มีไส้ให้เลือกเพียงไม่กี่ไส้ โดยดั้งเดิมแล้วขนมไหว้พระจันทร์นิยมทำมาจากไส้ธัญพืชและเนื้อของผลไม้กวน  แต่ในปัจจุบันได้มีการปรับเปลี่ยนรูปร่างหน้าตาที่ดูทันสมัยมากขึ้น และดัดแปลงรสชาติ เพื่อเพิ่มให้มีหลากหลายไส้ ไม่ว่าจะเป็น ทุเรียน อินทผาลัม เมล็ดบัว พุทราจีน ไส้ถั่วต่างๆ เป็นต้น และยังมีการเพิ่มเนื้อสัตว์เข้าไปสอดไส้ในขนมไหว้พระจันทร์อีกด้วยนะคะ

ของไหว้พระจันทร์ต้องมีอะไรบ้าง

โดยปกติทั่วไปแล้วตามเทศกาลการไหว้บูชาสิ่งศักดิ์สิทธิ์ต่างๆ ของไหว้ที่มีนั้นไม่ได้แตกต่างกันเลย แต่การไหว้พระจันทร์สิ่งที่ต้องมีพิเศษเพิ่มขึ้นมา คือ

▪ ผลไม้มงคลที่มีชื่อและความหมายที่ดี 4 อย่าง เช่น ทับทิม ส้ม สาลี่ และส้มโอ เป็นต้น หรือหากใครยังคิดไม่ออก ว่าต้องการผลไม้อะไรบ้าง สามารถดูผลไม้มงคลเพิ่มเติมได้ที่นี่ 

▪ ของแห้งที่เป็นอาหารเจ 4 อย่าง เช่น เห็ดหอม เห็ดหูหนู ดอกไม้จีน ฟองเต้าหู้ วุ้นเส้น เป็นต้น

▪ ขนมหวาน 4 อย่าง สำหรับการไหว้พระจันทร์ จะเป็นอะไรไปไม่ได้ นอกจากขนมไหว้พระจันทร์ ที่หาซื้อได้ตามท้องตลาดทั่วไป และขนมเปี๊ยะ สาคูแดง 4 ถ้วย หรือขนมโก๋ที่เป็นสีขาวค่ะ

▪ ของใช้ส่วนตัวของผู้หญิง เช่น เครื่องสำอางค์ เครื่องประดับ น้ำหอม เครื่องแต่งกาย เป็นต้น

▪ กระดาษไหว้พระจันทร์ กระดาษเงิน กระดาษทอง

▪ โคมไฟ เพื่อให้มีชีวิตที่สว่างไสว

▪ ต้นอ้อย 1 คู่ เพื่อใช้สำหรับการทำเป็นซุ้ม

*ทั้งนี้ทั้งนั้น จำนวนของไหว้ตามความเชื่อของคนจีนนิยมไหว้เป็นเลขคู่ แต่ในบางครอบครัวอาจจะถวายเป็น 5 อย่างก็ได้เช่นกันค่ะ*

ฤกษ์เวลาสำหรับการไหว้พระจันทร์

ไหว้พระจันทร์สามารถไหว้ได้ 3 ช่วงเวลา ได้แก่ ไหว้เทพเจ้าช่วงเช้า ในเวลา 07:00 - 09:00 น.  ไหว้บรรพบุรุษช่วงสาย ในเวลา 10:00 - 12:00 น. แล้วช่วงสุดท้ายไหว้เจ้าแม่ช่วงค่ำ ในเวลา 19:00 - 23:00 น. ค่ะ

หรือหากไม่สะดวกในเวลาดังกล่าว สามารถเลือกไหว้เจ้าแม่ในช่วงเวลาหัวค่ำเลยก็ได้ค่ะ โดยจัดเตรียมของไหว้ที่มีทั้งหมดให้เสร็จก่อนพระอาทิตย์ตก และหลังจากไหว้เสร็จให้เก็บของทั้งหมดก่อนพระจันทร์จะเลยศีรษะไป หรือเมื่อเทียนสิ้นสุดลง

ขั้นตอนการไหว้

1. ตั้งโต๊ะไหว้กลางแจ้ง หรือนอกชายหลังคาบ้าน

2. จัดซุ้มต้นอ้อยและจัดเตรียมของไหว้ พร้อมเทียน 1 คู่ ไว้บนโต๊ะให้สวยงาม

3. จุดธูป 3 ดอก หรือ 5 ดอก 

4. จากนั้นไหว้อฐิษฐานขอพรต่อพระจันทร์ ได้เลยค่ะ